KRSNA SLAVA: Ovih šest stvari treba da znate o slavi

Vreme je slava. Slavljenje sveca - zaštitnika porodice jedinstven je religijski običaj Srba, uspostavljen u vreme napuštanja paganstva i pojedinačnih božanstava koje je imala svaka kuća i izborom svetitelja SPC za zaštitnika domaćinstva. Slavljenjem slave srpska porodica poštuje ne samo svog sveca i Crkvu, već i svoje pretke i sebe samu.

Šta je krsna slava?

Slava je narodni i crkveni običaj koji je za Srbe, pored Vaskrsa i Božića, najvažniji porodični praznik tokom kojeg se proslavlja i obeležava dan određenog svetitelja, koji je zaštitnik porodice.

Zašto slavimo slavu?

Najraširenije je mišljenje da obeležavanje krsne slave vodi poreklo iz perioda pre prihvatanja hrišćanstva, a da su ljudi, tokom pokrštavanja krajem 9. veka, umesto paganskog zaštitnika prihvatali hrišćanskog sveca kao zaštitnika porodice kojeg će ubuduće proslavljati.

Šta nam je potrebno da obeležimo slavu?

Za slavljenje slave najvažnije su četiri stvari – slavski kolač, žito, crno vino i sveća. Na dan slave, kolač i žito se odnose u crkvu gde se osveštaju i režu, a neke porodice to rade i u kući.

Koje su najčešće slave?

Slava koju slavi najviše Srba je Sveti Nikola, 19. decembra, a veliki broj ljudi slavi i Aranđelovdan, Đurđevdan, Mitrovdan i Svetog Jovana.

Krsna slava - prvi put pomenuta u Ohridu 1018. godine
Krsna slava kao porodični praznik zadržala se samo kod Srba upravo zahvaljujući tome što je Sveti Sava, prvi arhiepiskop Srpske pravoslavne crkve, liturgijski sistematizovao preimenovane paganske mnogobožačke idole. Tada propisan crkveni obred ostao je isti do danas, uz izvesne izmene koje je uneo mitropolit srpski Mihailo 1862. godine.

Šta poneti na slavu?

Kada idete na slavu kao gost, najprigodniji poklon je flaša crnog vina, a za domaćicu kafa i buket cveća.

Da li slavu slave samo porodice?

Osim porodica, slavu slave i mnoge institucije i lokalne samouprave. Najpoznatija je školska slava - Sveti Sava, koju sve škole obeležavaju 27. januara, a grad Beograd kao svoju slavu obeležava Spasovdan.

Srpska narodna TRADICIJA: Kako se PREDAJE krsna slava i da li žena može da je preuzme?

Vekovima unazad se krsna slava prenosi s kolena na koleno i zna se da ide sa oca na sina. Ta tradicija se i dan danas praktikuje.

Sveti arhijerejski sabor je, 1985. godine doneo jednu odliku kako bi se ova tradicija sačuvala i ispravno sprovodila.

- Budući da je krsna slava praznik "Male crkve", to jest porodice, to i najmanja porodica treba da je slavi. Kad se sin odvoji u posebno domaćinstvo, pogotovo kad se oženi, dužan je da proslavlja krsno ime, bez obzira na to što ga otac slavi u starom domu - ovako saborska odluka glasi.

Iz ovog teksta je sasvim jasno šta treba da se radi. Dakle kada se naslednik odvoji iz roditeljskog doma, i jedan i drugi tradicionalno obeležavaju sveca kog slave. Dakle roditelji u svom domu, a sin u svom.

Međutim, nema nikakve prepreke da jedne godine otac ode za slavu kod sina, a druge godine sin kod oca, da zajedno proslave svoje krsno ime. Sada su oni obojica domaćini, mogu odvojeno, u svojim kućama, da slave krsnu slavu, da pozivaju svoje goste, a mogu i jedan drugome da odu u goste.

Ali ako kada otac umre, majka može da bira da li će nastaviti u svojoj kući da obeležava krsnu slavu ili će da ide kod sina.

U svakom slučaju, roditelji ne prestaju slaviti krsnu slavu, dok god su u snazi i mogućnosti, iako su je predali jednom ili više sinova. Slava se predavanjem ne iscrpljuje, to nije komad nameštaja, koji može da bude u samo jednoj kući, to je porodična svetkovina i dok god postoji porodica, pa i u najmanjem obliku, kao crkva u malom, treba da prosvalja svoju krsnu slavu.

Kada roditelji prestare i kad više nisu u mogućnosti da pripremaju slavu i dočekuju goste, oni će svoju porodičnu slavu proslavljati sa svojom decom, kao i ostale velike hrišćanske praznike.

Slava se prenosi sa oca na sina prve godine kada sin zasnuje svoju porodicu – tada sin dolazi kod oca na slavu. Tom prilikom, otac predaje u desnoj ruci četvrtinu slavskog kolača i čestitaju jedan drugom slavu. Sin nosi deo kolača svojoj kući i deli ga sa svojom porodicom. Sledeće godine sin samostalno slavi slavu.